Ai cũng sợ thất bại: Theo ý nghĩa của mặt chữ thì thất bại là thua, là mất, cho nên, chẳng ai muốn mình là kẻ thất bại, nếu không muốn nói là ai cũng sợ thất bại. Sự thất bại có thể làm thui chột niềm tin và hy vọng nơi một con người. Tuy nhiên, tùy theo quan niệm sống mà mỗi người sẽ có những phản ứng khác nhau trước sự thất bại của mình; từ đó, có người nhờ thất bại mà gặt hái những thành công lớn hơn, nhưng cũng có những người vì thất bại mà buông xuôi khiến cuộc đời chìm trong nỗi khổ niềm đau.
Có những người chưa quen thất bại, hoặc chưa bao giờ chịu đựng một sự thất bại mà người ấy cảm thấy là quá nặng nề, sẽ sinh ra lúng túng rồi vội vàng bám víu hết đối tượng này đến đối tượng khác. Một người vừa mất việc thì kiếm ngay việc khác để làm; một người lỡ tay làm hư một tác phẩm kỳ công thì vội vàng bắt tay vào thực hiện một tác phẩm mới; một người vừa bị phụ tình thì mau chóng truy cầu đối tượng khác để được thương yêu . Tiếc rằng những gì ta cố bám víu trong khi đang chịu đựng những cảm xúc tiêu cực của sự thất bại lại đều là sự lầm lẫn đáng tiếc. Sự thật là ta chỉ tìm cách xoa dịu và khỏa lấp sự tổn thương của mình, hoặc cố gắng khẳng định giá trị của mình chứ không phải ta đang có sự đầu tư đúng đắn. Bi kịch luôn luôn xảy ra trong những lần cảm xúc bùng vỡ như thế, bởi sự lựa chọn ấy không hề có sự soi sáng của lý trí.
Không ít người vì thất bại bên ngoài nên đã đi” tìm lại cái tôi” ngay nơi con đường tâm linh. Đáng lẽ những phương pháp thực tập chuyển hóa có thể giúp ta chữa trị và hồi phục rất nhanh chóng, nhưng khi vết thương chưa kịp lành thì ta lại vội đặt cho mình những mục tiêu chuyển hóa to tát sớm phải đạt được. Ta lầm tưởng đó là thái độ quyết tâm hướng thượng, nhưng thực chất là ta đang củng cố cái tôi yếu đuối của mình. Ta phải làm một điều gì đó để thấy được sự tồn tại của mình. Trong tình trạng năng lượng cạn kiệt mà ta lại đặt thêm một tham vọng mới, dù tham vọng ấy được coi là chính đáng, thì than tâm ta lấy sức đâu để tiếp tục tranh đấu. Và càng cố gắng quyết liệt thì ta càng đốt sạch năng lượng và sẽ thất bại một cách thảm hại. Cũng như cục tuyết lăn từ trên đỉnh núi xuống thường bám chặt vào tuyết trên suốt đoạn đường, nên khi xuống tới chân núi nó trở thành quả cầu tuyết khổng lồ và sức tàn phá của nó rất ghê gớm. Đó là hiệu ứng quả cầu tuyết.
Chỉ là chưa thành công
Ta nên biết rằng một sự thành công phải luôn hội tụ vô số điều kiện phù hợp với nó, và không phải lúc nào ta cũng chủ động nắm hết mọi điều kiện vì có thể chúng nằm ngoài tầm tay. Dù điều kiện quyết định sự thành công có khi nằm ngay trong ta và tưởng chừng rất dễ dàng nắm bắt, nhưng nếu thiếu kinh nghiệm và sáng suốt thì ta cũng không biết phải thêm bớt như thế nào để đủ điều kiện cho nó. Đây cũng là lẽ đương nhiên. Bởi nếu ai cũng nắm được mọi bí quyết đưa tới sự thành công thì con người đã không còn là con người và thế gian này đã biến thành cõi thiên đường mất rồi. Như vậy, khi sự việc bất thành thì ta cần phải hiểu rằng những điều kiện đưa tới sự thành công chỉ là chưa hợp lý, có thể dư có thể thiếu, chứ không hẳn là hoàn toàn trống rỗng hay vô nghĩa.
Chữ” thất bại” có thể khiến ta hiểu lầm là ta không được gì cả, trong khi những gì ta đã tạo dựng nên vẫn còn đó chứ có mất đâu. Những kỹ năng tập luyện, những kinh nghiệm và kiến thức tích lũy, cũng như những yếu tố thuận lợi bên ngoài mà ta đã cất công gom lại sẽ được sử dụng một cách chính đáng trong những công trình kế tiếp. Cho nên khi thành công ta phải hiểu rằng sự thành công này đang đứng trên vai của bao thất bại trong quá khứ. Đó chính là ý nghĩa của câu nói mà ai cũng nằm lòng” Thất bại là mẹ của thành công”. Không có sự thành công vững bền nào mà không được làm ra từ những thất bại nho nhỏ ban đầu. Vì vậy từ bây giờ ta nên tập gọi là” chưa thành công” thay vì gọi là thất bại. Cách gọi này sẽ giúp ta không dễ dàng suy sụp tinh thần vì ta ý thức rằng cơ hội vẫn chưa chấm dứt, thua keo này ta vẫn có thể bày keo khác. Bởi không bao giờ có sự tách biệt tuyệt đối giữa cái trước và cái sau.
Thật ra, thất bại là một phần rất quan trọng của cuộc sống. Bởi khi thất bại ta sẽ thu mình lại. Mặc dù bị cảm giác rất khó chịu đè nặng, nhưng đó là cơ hội để ta nhìn lại mình rõ hơn. Ít nhất là tính tự hào, háo thắng hay chủ quan trong ta cũng rơi rụng bớt đó là lý do mà những người có nhiều kinh nghiệm luôn rất lo lắng khi thấy những người trẻ gặt hái thành công quá dễ dàng, nhất là sự thành công ấy chủ yếu dựa vào sự may mắn. Họ chưa nếm trải cảm giác khó chịu khi thất bại, cái tôi của họ chưa từng bị bầm dập trong những giai đoạn khốn cùng mà không biết cách xoay xở, và họ cũng chưa kịp kết nối với những phẩm chất quý giá trong tâm hồn như đức từ ái hay tính khiêm cung để tạo ra thế cân đối vững chãi, thì thành công lớn có thể trở thành tai họa cho chính cuộc đời họ và cả mọi người chung quanh. Ta đã từng chứng kiến rất nhiều người trẻ có những thành công vang dội, nhưng sự nghiệp của họ lại mau chóng lụi tàn. Đến mức họ không còn dám ngửa mặt nhìn đời, phải ẩn mình mãi mãi, hay chọn sự kết thúc thật đen tối.
Thực ra, bản năng sinh tồn của con ngườ vốn rất vĩ đại, chỉ khi nào phải đối đầu với những lần thất bại sâu cay thì nguồn lực ấy mới hiện ra một cách trọn vẹn. Đó chính là lúc con người trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết.Cho nên ta đừng sợ thất bại. Nếu thấy mình vẫn chưa đủ vững vàng thì đừng vội mong cầu thành công, hãy vui vẻ sống những ngày tháng” chua thành công” như đón nhận cơ hội để đào luyện sức chịu đựng và chuyển hóa tâm tính của mình. Chính vì thế người tài trí thường hay từ khước những điều kiện thuận lợi mà tìm tới những hoàn cảnh khắc nghiệt để phát hu hết năng lực tiềm ẩn. Họ xem nhẹ những thành công chỉ mang lại cảm giác thỏa mãn đơn điệu để chọn cái to tát hơn chính là chiến thắng những bóng tối phiền não trong chính họ. Đó mới là sự thành công đích thực.
Mỉm cười với thất bại
Khi đón nhận sự thất bại, điều mà ta nên làm và cũng là khó làm nhất đó chính là nhìn lại phản ứng của mình. Ta phải ghi nhận cái gì đang biểu hiện trong dòng cảm xúc hay tâm thức của mình mà không dùng ý chí để đàn áp hay phủ nhận nó. Cần nắm rõ hiện trạng tâm lý để ta đánh giá chính xác nội lực của mình mà quyết định hứng chịu một mình hay cần đến sự trợ gúp của người thân, thay vì ta cứ cố gắng che đậy để bảo vệ danh dự hay dựa dẫm vào những đối tượng khác để xoa dịu sự tổn thương. Để làm được những điều này ta cần phải có thói quen thường xuyên nhìn lại tâm mình trong mọi tình huống. Nhìn lại mình đã là một bước chuyển hóa đáng nể rồi, nhưng nếu có thể nhìn bằng thái độ không thành kiến thì cái nhìn ấy sẽ đạt tới mức thấu suốt bản chất của mọi vấn đề.Có thể ta sẽ thấy chính những phiền não trong ta mới là nguyên nhân dẫn đến sự thất bại, còn hoàn cảnh chỉ đóng vai trò phụ.
Tham vọng là phiền não mà ta thường phát hiện ra nhiều nhất trong những lần thất bại. Bởi ta luôn bị sự kich động quá lớn của tâm thức xã hội nên thấy ai có cái gì thì ta cũng muốn có cho bằng được, mà thực chất ta không biết rõ mình có cần nó hay không và mình có đủ khả năng để đạt được nó hay không. Tham vọng có thể làm cho tâm tưởng nhồi nặn ra lòng tự tin một cách vô căn cứ. Và ta thường dễ bị năng lượng ham muốn thành công lấn áp, thay vì tìm kỹ trong kinh nghiệm và kiến thức tích lũy của mình có những chất liệu nào đóng góp nên sự thành công . Nếu chỉ có cái muốn mà ta đã vộ vắt kiệt năng lượng ra để đầu tư thì đó là hành động rất non nớt, bị cảm xúc chi phối trầm trọng. Những lần phát hiện ra lòng tham của mình đang vận hành, ta nên nở nụ cười thật tươi để xác nhận rằng ta đã thấy rõ mặt mũi nó, nên nó không thể gạt gẫm ta được nữa. Ta sẽ giúp nó trở về với bản chất vô ngã của nó.
Chấp nhận được thất bại là tâm lý rất quan trọng để kéo ta lại gần với mọi ngườ mọi loài, là điều kiện không thể thiếu trong tiến trình thuần phục và khiến cái tôi trở nên vững chãi. Vượt qua được tâm lý tổn thương và mặc cảm của cái tôi yếu đuối là ta đã vượt qua hơn một nửa nỗi khổ niềm đau vì thất bại. Thoảng ta cũng nên tự hỏi mình, có cần đeo bám mãi sự thành công hay không nó có phải là điều kiện tiên quyết cho hạnh phúc của ta trong hiện tại không, để ta thu hồi lại những năng lượng tản mác vốn có thể tạo nên sự mạnh mẽ phi thường trong ta . Đừng bao giờ quên rằng sự thất bại dù lớn lao đến đâu cũng chỉ là một phần của cuộc sống, nó không thể làm phương hại tới những giá trị mầu nhiệm mà ta đang nắm giữ trong tầm tay.
Thành bại đã bao lần
Tuổi xuân trôi lần nữa
Nụ cười trên môi chờ
Bao giờ cho nhau nữa?.
(Minh Niệm)
